درمان یبوست شدید

یبوست با علائم گوناگونی همراه است که در هر بیمار با توجه به عادت‌های روده‌ای، رژیم غذایی و سن تغییر می‌کند، علائم برای تجویز درمان یبوست مهم می باشد. شماری از متداول‌ترین علائم یبوست عبارت‌اند از:

• دشواری در شروع یا پایان عمل دفع
• کاهش تعداد دفعات اجابت مزاج و دشواری در عمل دفع
• خروج سخت مدفوع پس از فشار آوردن شدید
• بیمار در صورت ابتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر با درد شکمی ناشی از انقباض روده، وجود گاز بیش از اندازه، احساس نفخ و تغییر در عادت‌های روده‌ای نیز مواجه می‌شود.
• انسداد روده حالت تهوع، استفراغ، از کار افتادن روده و ناتوانی در خارج کردن گاز روده را به دنبال دارد.
• باد کردن شکم، سر درد و کاهش اشتها
• احساس بار شدن زبان، نفس بدبو و طعم ناخوشایند دهان

علت

ابتلا به یبوست دلایل مختلفی دارد که از آن جمله می‌توان به رژیم غذایی نامناسب، عادت‌های روده‌ای آسیب زننده یا مشکل در دفع مدفوع، خواه فیزیکی یا عملکردی خواه خودخواسته، اشاره کرد. رایج‌ترین علت یبوست عبارت‌اند از:

• رژیم غذایی نامناسب: خوردن غذاهای سرشار از چربی‌های حیوانی (فراورده‌های لبنی، گوشت و تخم مرغ) یا شکر تصفیه شده و دارای فیبر اندک (غلات، میوه و سبزی).
• مصرف اندک مایعات: ننوشیدن آب کافی باعث خشک و سفت شدن مدفوع می‌شود. مایعات در روده جذب می‌شوند و چنانچه شخصی آب کافی نیاشامد، احتمالاً آب به میزانی به روده نمی‌رسد که مدفوع نرم بماند و یبوست رخ می دهد.
• کافئین و الکل: این مواد مدر هستند و تا حدی به دلیل افزایش جذب آب از روده باعث از دست رفتن آب بدن می‌شوند. کاهش آب بدن نیز به نوبه خود به یبوست یعنی حالتی می‌انجامد که مایع کافی در مدفوع وجود ندارد.
• عادت‌های بد روده: به تأخیر انداختن عمل دفع می‌تواند آغازگر دوره بیماری باشد و عوارضی را بوجود آورد که در زیر ذکر شده است:

1. پس از یک دوره زمانی، بیمار دیگر احساس دفع نمی‌کند.
2. در نتیجه یبوست پیشرونده ایجاد می‌شود. برای مثال برخی اشخاص تمایلی به استفاده از سرویس‌های بهداشتی عمومی ندارند یا عمل دفع را به دلیل مشغله زیاد به تأخیر می‌اندازند.

• دارو: داروهای بسیاری باعث بروز یبوست می‌شوند.

1. آنتی اسیدهای حاوی هیدرواکسید آلومینیوم (آلترناژل، کپسول آلومینیوم، قرص آلمومینیوم، امفوژل و…) و کربنات کلسیم (رولاید، مالوکس و…)
2. داروهای ضد گرفتگی (ضد اسپاسم)
3. ضد افسردگی‌ها
4. قرص آهن
5. داروهای ضد تشنج
6. مدرها (به دلیل داشتن تأثیری مانند کافئین و الکل)

• سفر: تغییر سبک زندگی، کاهش مصرف مایعات و خوردن غذاهای آماده به منجر به یبوست مزمن می شود.
• سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS، اسپاسم روده بزرگ): بیمار مبتلا به این اختلال، به دلیل تغییر عملکرد روده، از درد شکمی ناشی از انقباض روده، وجود گاز زیاد در روده، نفخ، یبوست شدید و گاهی اوقات اسهال رنج می‌برد.
• سوءمصرف ملین‌ها (ضد یبوست‌ها): زیاده‌روی در مصرف ملین‌ها به تدریج باعث وابستگی به این داروها می‌شود و باعث عوارضی از قبل زیر می شود:

1. بیمار در نهایت مجبور می‌شود تا برای انجام عمل دفع میزان ملین را افزایش دهد.
2. روده در بعضی موارد واکنشی به ملین نشان نمی‌دهد و بیمار حتی علی‌رغم مصرف دارو نمی‌تواند عمل دفع را انجام دهد.

• بارداری: یبوست در بارداری یکی از عوارض متداول حاملگی و ناشی از عامل‌های متعدد است. بعضی از عوارض اشاره شده در زیر باعث بروز درد شدید هنگام خروج مدفوع می‌شوند و در پی‌آمد آن، اسپاسم واکنشی عضله اسفنکتر مقعدی رخ می‌دهد. این اسپاسم عمل دفع را به تأخیر می‌اندازد و در واکنشی طبیعی به منظور جلوگیری از بروز درد در مقعد تمایل به گشودن روده کاهش می‌یابد از جمله عوامل این درد می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. وارد شدن فشار مکانیکی روی روده توسط رحم سنگین
2. تغییرهای هورمونی در طول بارداری
3. تغییر رژیم غذایی
4. شقاق مقعد (شکاف در ناحیه مقعد)
5. هموروئید دردناک (بواسیر)
6. تنگ شدن مقعد

• مشکلات مکانیکی مقعد و راست روده: که در آن، راست روده از مقعد (پرولاپس یا افتادگی رکتوم یا بخش تحتانی روده بزرگ) یا درون مهبل خارج می‌شود.
• آسیب دیدن عصب‌های داخل روده:از جمله اینم آسیب ها می توان اشاره کرد به تومورهای نخاعی، ام.اس. یا صدمه دیدن نخاع به دلیل ایجاد تداخل در عملکرد عصب‌های موجود در روده.
• بیماری‌های بافت همبند: عارضه‌هایی مانند لوپوس و اسکلرودرمی باعث بروز یبوست می شود.
• عملکرد نامناسب غده تیروئید: کاهش تولید تیروکسین، هورمون ترشح شده توسط غده تیروئید، کم‌کاری تیروئید نیز از علل بروز یبوست به شمار می‌رود.
• مسمومیت با سرب: دیگر اختلال‌های مربوط به سوخت و ساز بدن
• سن: سالمندان به دلایل زیر بیشتر مستعد ابتلا به یبوست هستند:

1. رژیم غذایی نامناسب و کاهش جذب مایعات
2. فعالیت جسمی کم
3. اثرهای جانبی داروهای تجویزی مورد مصرف برای عارضه‌های دیگر
4. عادت‌های بد روده‌ای
5. استراحت مطلق (خوابیدن در تخت) طولانی مدت برای مثال پس از تصادف کردن یا در طول بیماری
6. مصرف بیش از اندازه ملین‌ها

راه های درمان یبوست مزمن معمولاً با اصلاح رژیم غذایی و ایجاد تغییر در سبک زندگی به منظور افزایش سرعت حرکت مدفوع در روده شروع می‌شود. پزشک در صورت مؤثر نبودن این تغییرها مصرف دارو یا انجام جراحی را پیشنهاد خواهد کرد.

درمان‌های خانگی

چنانچه این مشکل صرفاً ناراحتی‌ای باشد که هر از گاه رخ می‌کند، راهکارهای متعددی برای جلوگیری و درمان یبوست وجود دارد.

• مصرف فیبر بیشتر: فیبر باعث نرم و حجیم شدن مدفوع و در نتیجه دفع آسان‌تر آن می‌شود. فیبر در میوه، سبزی و غلات موجود است. هنگام خرید خواربار برچسب روی بسته‌بندی‌ها را بخوانید و نان‌ها و محصولات دارای بیشترین فیبر را انتخاب کنید. این روش شاید ساده به نظر بیاید اما در درمان یبوست مزمن می تواند مفید باشد.
• نوشیدن مایعات: مایعات محیط روده بزرگ را روان و مدفوع را حجیم می‌کند. هر چه آب مدفوع بیشتر باشد، نرم‌تر خواهد بود و بنابراین آسان‌تر دفع خواهد شد. آب و آب میوه بهترین منبع مایعات به شمار می‌روند.
• ورزش کردن منظم: یکی از مزایای بی‌شمار ورزش منظم بهبود عملکرد کلیه‌ی سیستم‌های بدن است. “در صورت یبوست داشتن می‌توانید با ۲۰ تا ۳۰ دقیقه ورزش به انجام عمل دفع کمک کنید. هر چه بیشتر فعال باشید، تخلیه شکم بهتر صورت خواهد گرفت.”
• به تأخیر نیانداختن دفع: عادت‌های رفتاری بر یبوست تأثیر می‌گذارند. چنانچه احساس دفع دارید، صبر نکنید و به سرعت سری به سرویس بهداشتی بزنید؛ اما اگر نشسته‌اید و هیچ اتفاقی نمی‌افتد و دفع انجام نمی‌شود، “زور نزنید.” بلند شوید، چون با زور زدن و فشار آوردن باعث می‌شوید که بدن به این کار عادت کند. پس بهتر است اجازه دهید که مدفوع به طور طبیعی خارج شود.

• منبع:دکتررضادوست