کليات گياه شناسي
آرتيشو گياه بومی مناطق مرکزی مدیترانه است ولی در حال حاضر در بيشتر نقاط معتدل دنيا کشت می شود .
رومی ها در حدود 2000 سال پيش این گياه را پرورش می دادند و بعنوان سبزی در سالاد استفاده می کردند .
آرتيشو در قرن شانزدهم در انگلستان و فرانسه برده شد و سپس در قرن نوزدهم در آمریکا کشت شد . اکنون کاليفرنيا و سواحل اقيانوس آرام مرکز کشت آرتيشو می باشد .
کلمه Artichok از کلمه ایتالیایی Articicco مشتق شده که به معنی میوه کاج میباشد و آرتیشو هم مانند میوه کاج است.
آرتيشو برای رشد احتياج به آب و باران فراوان دارد .
آرتيشو گياهای است چند ساله درای ساقه ای راست که ارتفاع آن به حدود یک متر می رسد . برگهای آن پهن و دراز مانند برگهای کاهو است که به رنگ سبز تيره است . در انتهای ساقه ميوه آن که بشکل ميوه کاج یا سيب فلسدار است مشاهده می شود .گلبرگهای آن ضخيم و گوشتی بوده و انتهای گلبرگها ضخيم تراست که مصرف خوراکی دارد .
برای خرید آرتيشو دقت کنيد که برگها با نشده و سفت و سبز باشد . هنگامي که برگهای آرتيشو قهوه ای است نشان دهنده کهنه بودن آن می باشد . فصل آرتيشو معمولا ماههای فرودرين و دريبهشت ( آپریل و می )است .
ترکيبات شيميايي:
برگهای خوردنی آرتيشو درای اینولين ، اینولاز و ماده ای تلخ بنام Cynarineسينارین می باشد . سينارین خاصی زیاد کننده ترشحات صفرارا دارد و علت صفرا بری آرتيشو داشتن این ماده است .
در صد گرم آرتيشو پخته مواد زیر موجود است :
انرژی 14 کالری
پروتئين 5/1 گرم
آب 86 گرم
مواد چرب 1/0 گرم
مواد نشاسته ای 5 گرم
کلسيم 22 ميلی گرم
فسفر 40 ميلی گرم
آهن 6میلی گرم
سدیم 30 ميلی گرم
پتاسيم 25 ميلی گرم
ویتامين آ 40 واحد بين المللي
ویتامين ب1 4میلی گرم
ویتامين ب2 2میلی گرم
ویتامين ب3 6میلی گرم
ویتامين ث 2/5 میلی گرم
خواص داروئي:
آرتيشو از نظر طب قدیم ایران گرم و کمی خشک است . قسمت مورد استفاده آرتيشو برگها و قسمت وسط آن است که بنام قلب آرتيشو معروف می باشد .
آرتيشو :
1) کبد را تميز و اعمال کبد را تنظيم می کند .
2)ترشح صفرا را افزایش می دهد .
3) از جمع شده چربی در کبد جلوگيری می کند و آنهایی که کبد چرب دارند بهتر است از آرتيشو استفاده کنند.
4) یرقان مزمن را درمان می کند .
5) تقویت کننده بدن است .
6) موجب دفع ادرار می شود .
7) تب بر است .
8) در درمان رماتيسم موثر است .
9) یبوست های ناشی از عدم صفرا را درمان می کند.
10 ) در درمان ورم روده موثر است .
11 ) باعث دفع سنگهای کيسه صفرا می شود .
12 ) نيروی جنسی را افزایش می دهد .
13 ) کليه و مثانه را گرم می کند .
14 ) گاز و نفخ معده و روده را از بين می برد .
15 ) باعث هضم غذا می شود .
16 ) بيماریهای کبدی را درمان می کند .
17 ) کلسترول خون را پائين می آورد .
18 ) داروی لاغری است و کساني که می خواهند وزن کم کنند و لاغر شوند می توانند هر روز آرتيشو بخورند .
19 ) سرگيجه را برطرف می کند .
20 ) آنهائيکه گوششان زنگ می زند اگر آرتيشو را بخورند آنرا برطرف می کند .
21 ) مبتلایان به بيماری قند می توانند با خوردن آرتيشو قند خود را تنظيم کنند .
22 ) در درمان ميگرن موثر است .
23 ) در برطرف کردن بيماری آسم اثر مفيد دارد .
24 ) نقرس را برطرف می کند .
25 ) آرتيشو رگها را تميز کرده و تصلب شرائين را درمان می کند .
26 ) در برطرف کردن اگزما موثر است .
27 ) در درمان اکثر بيماریهای پوستی اثر مفيد دارد .
28 ) سموم بدن را دفع می کند .
29 ) زخم های ریه و روده را درمان می کند .
30 ) برای جلوگيری از ریزش مو ار برگهای آرتيشو ضماد تهيه کرده و به سر بماليد .
31 ) برای برطرف کردن بوی بد زیر بغل عصاره برگ آرتيشو را به زیر بغل بماليد .
32 ) عصاره آرتيشو را اگر به بدن بماليد خارش را برطرف می کند .
33 ) برای رفع آب آوردن بدن از جوشانده آرتيشو بمقدار سه فنجان در روز استفاده کنيد .
مضرات : آرتيشو چون گرم است ممکن است در بعضی از اشخاص توليد سودا کند لذا بهتر است با سرکه خورده شود ضمنا طعم آرتيشو را دوست ندارند . اینگونه اشخاص اگر بخواهند از مزایای آرتيشو استفاده کننده تنطور قرص یا کپسول آرتيشو مصرف نمایند .
مجله سلامتی عطارباشی
