زنگ خطري جدي
سومين کنگره بين المللي بيماري هاي ريوي ، مراقبت هاي ويژه و سل مهرماه سال جاري توسط پژوهشکده سل و بيماري هاي ريوي و با همکاري انجمن ريه اروپا در سازمان ايراني مجامع بين المللي برگزار شد. دکتر کامران باقري لنکراني ، وزير بهداشت ، درمان و آموزش پزشکي در مراسم افتتاحيه اين کنگره با تشريح وضعيت سل در ايران و جهان ، به شيوع ناهمگون بيماري سل در کشورهاي دنيا اشاره کرد و افزود: در برخي کشورهاي آفريقايي با افزايش شيوع ايدز، بيماري سل نيز رشد فزاينده اي داشته است.به گفته لنکراني سل بيماري است که صددرصد قابل درمان و پيشگيري است و آنچه اهميت آن را افزايش مي دهد، همزماني ابتلا به بيماري عفوني سل و ايدز است.در مراحل نهايي آلودگي به ويروس اچ.آي.وي (ايدز) سيستم ايمني بدن بيمار تضعيف شده و فرد مستعد ابتلا به انواع عفونت ها از جمله سل مي شود. همراهي اين دو بيماري يکي از مهمترين علل مرگ در کشورهاي آفريقايي است و رعايت نکردن اصول درماني در مدت زمان تعيين شده و همچنين مداوم نبودن درمان از علل اصلي بروز سل مقاوم به درمان به شمار مي آيد. همه کشورهاي دنيا متعهد به ريشه کني سل تا سال 2050 هستند و اين در حالي است که همچنان بيماري سل در کشورهاي توسعه يافته بار سنگيني را به دوش مسوولان تحميل مي کند.
باز هم يک باکتري مزاحم !
سل يک بيماري عفوني قابل انتقال است که عامل ايجادکننده آن ، باکتري مايکوباکتريوم توبرکلوزيس است. نام ديگر اين باکتري ، باسيل کخ است زيرا در سال 1882 ميلادي توسط پروفسور رابرت کخ دانشمند آلماني کشف شد. سازمان جهاني بهداشت اين بيماري را يک فوريت جهاني اعلام کرده است ؛ چراکه پيدايش و انتشار باسيل هاي مقاوم به دارو، مجددا خطر ابتلا به بيماري سل و تبديل اين بيماري به يک بيماري غيرقابل علاج مطرح خواهد شد.راه اصلي ابتلا به اين بيماري استنشاق ترشحات يا غبار آلوده به باسيل سل است که معمولا ناشي از تماس با بيماران درمان نشده است. بيماري از طريق صحبت ، سرفه و عطسه به ديگران منتقل مي شود.اين باکتري مي تواند تمام اعضاي بدن را گرفتار کند اما به ريه ها بيش از ديگر بخشهاي بدن آسيب مي رساند. باکتري سل پس از ورود به ريه ها در آنجا تکثير مي يابد و پس از تحريک سيستم ايمني بدن در همان محل به صورت نهفته باقي مي ماند.
در صورت ايجاد شرايط مساعد، ممکن است سل ريوي در بيمار بروز پيدا کند. گاهي باکتري پس از تکثير در ريه ها از طريق خون به ساير اعضاي بدن منتقل شده و در آن عضو ايجاد سل مي کند. مشکلات ناشي از صنعتي شدن و پير شدن جمعيت بار بيماري هاي ريوي در کشور را در 10 سال اخير افزايش داده است.اگر چه بيماري سل در بين علل مختلف مرگ و مير رتبه بالايي دارد، اما هم قابل پيشگيري است و هم در صورت اتمام دوره درمان قابل درمان است.در ايران بار بيماري سل در مجموعه بيماري هاي کشور در رده هجدهم قرار دارد که بار بالايي محسوب نمي شود اما عامل خطر بالقوه اي است که نبايد از آن غفلت کرد. در کشور ما 5درصد بيماران شناسايي شده مبتلا به سل مقاوم هستند که هشدار و زنگ خطر جديدي است.وزير بهداشت در پايان يادآور شد علي رغم موفقيت هايي که در درمان سل وجود دارد ، کمبود تحقيقات در زمينه سل و بيماري هاي ريوي يکي از نقاط ضعف عمده کشور در مبارزه با اين بيماري است که بايد مورد توجه محققان کشور قرار گيرد.
ايجاد و تداوم همکاري هاي علمي
يکي از ويژگي هاي دو سالانه بيماري هاي ريوي ، همکاري و شرکت مستقيم انجمن ريه اروپاست. از اهداف طولاني مدت برگزاري اين همايش ايجاد و ادامه همکاري ها در زمينه بررسي وضيعت اپيدمي بيماري سل در کشورها، تشخيص و درمان بيماري هاي ريوي مانند سل و سرطان ريه است.به گفته دکتر سعيد فلاح تفتي ، متخصص بيماري هاي داخلي و دبير اجرايي کنگره سوم ، اين کنگره با هدف هم انديشي و تبادل اطلاعات علمي با همکاري 31 کشور جهان تشکيل شد. افزايش سطح سلامت افرادي که در معرض خطر بيماري هاي شايع ريوي مانند برونشيت مزمن و آسم و همچنين سرطان ريه و سل قرار دارند، از مهمترين اهداف برگزاري همايش هاي علمي با موضوع بيماري هاي ريوي است.معرفي دستاوردهاي نوين کشور مانند انجام اعمال جراحي خاص روي تراشه (ناي)، پيوند ريه و همچنين به کارگيري روشهاي غيرتهاجمي در مراقبت هاي ويژه از بيماران مبتلا به بيماري هاي ريوي زمينه مناسبي را براي ايجاد همکاري هاي ملي ، منطقه اي و بين المللي فراهم مي کند.
بررسي هاي انجام شده حاکي از آن است که يک سوم جمعيت جهان آلوده به ميکروب سل هستند و عواملي مانند سوءتغذيه ، بيماري هاي مزمن ، نقص در سيستم ايمني بدن و فقر ، منجر به بروز اين بيماري در افراد مي شود. بهترين راه پيشگيري از سل درمان سريع اين بيماري در افراد مستعد ابتلا به بيماري است ، زيرا ميکروب عامل بيماري تنها زماني منجر به بروز بيماري خواهد شد که عوامل زمينه ساز بيماري مانند سوئتغذيه و نقص در عملکرد سيستم ايمني بدن وجود داشته باشد. موضوع مراقبت هاي ويژه از بيماران مبتلا به بيماري ريوي و سل پس از پايان دوره درمان نيز بسيار حائز اهميت است.
يکي از مهمترين اين مراقبت ها بازتواني ريوي است که روشي مبتني بر شواهد، چند تخصصي و جامع براي کمک به بيماران مبتلا به بيماري هاي مزمن تنفسي است که اغلب فعاليت هاي روزمره زندگي آنها کاهش يافته است که در کنار درمان هاي اختصاصي مورد استفاده براي هر بيمار ، با هدف کاهش علائم ، بهينه سازي وضعيت کارکردي و افزايش مشارکت و کاهش هزينه هاي مراقبت هاي ويژه طراحي شده است.اين برنامه ها شامل ارزيابي بيماران ، تمرين هاي ورزشي ، آموزش ، مداخلات تغذيه اي و حمايت هاي رواني اجتماعي است.پروفسور لئوناردو فابري رئيس انجمن ريه اروپا در مراسم افتتاحيه اين کنگره از همکاري ايجاد شده بين ايران و اروپا احساس خوشحالي کرد و آمادگي انجمن براي ادامه همکاري در اين زمينه را اعلام کرد.براساس تحقيقات انجام شده ، ازن که يکي از عوامل اصلي آلودگي هوا محسوب مي شود ، واکنش هاي اوليه ايمني در ريه ها را متوقف مي کند و ريه را در برابر باکتري ها و ديگر مهاجمان خارجي آسيب پذيرتر مي سازد بنابراين ، افزايش آلاينده ازن منجر به افزايش تعداد بيماران قلبي ، عروقي و ريوي خواهد شد. سيستم ايمني ذاتي ، نخستين بخش دفاعي بدن در مقابل مهاجمان خارجي است ، بنابراين استنشاق اندکي از آلاينده ها سبب واکنش ايمني ذاتي در بدن مي شود که از ريه ها محافظت مي کند و عوارضي را دربر نخواهد داشت اما بررسي ها نشان مي دهد که گازهاي آلاينده اي که در هواي اطراف ما وجود دارند در نتيجه واکنش شديد سيستم ايمني ذاتي ، در سيستم ايمني اصلي بدن اختلال ايجاد مي کنند و ريه را نسبت به مهاجمن ديگر مانند باکتري هاي مولد بيماري هاي ريوي همچون سل آسيب پذيرتر مي سازند.از سوي ديگر، گروهي از محققان نيز دريافته اند که مکمل هاي غذايي مي توانند فعاليت ريه را در بدن بهبود بخشند. براي مثال مصرف ويتامين D نقشي اساسي در بهبود عملکرد ريه ها و حفظ سلامت آنها دارد.در افرادي که سطح ويتامين D در خون نسبت به ساير افراد بيشتر بوده است ، خطر ابتلا به بيماري هاي ريوي کمتر است و اين تفاوت از تفاوت بين افراد سيگاري و غيرسيگاري ها نيز محسوس تر بوده است بنابراين مي توان گفت انتخاب برنامه غذايي مناسب مي تواند احتمال ابتلا به بسياري از بيماري هاي ريوي و سل را در افراد کاهش دهد.
