برای انتخاب رژیم غذایی مناسب هر نوع مزاج باید ابتدا بدانیم مزاج ما چیست؟ ما در مجموع ۴ نوع مزاج داریم؛ گرم و تر، گرم و خشک، سرد و تر و در نهایت سرد و خشک. افرادی که دارای مزاج‌تر هستند، معمولاً کسانی‌اند که از چاقی یا اضافه‌وزن رنج می‌برند. افرادی که مزاجشان به سمت سردی و تری تمایل دارد، افرادی با چربی بیشتر و افرادی که مزاجشان به سمت گرمی و تری تمایل دارد، افرادی با توده عضلانی بیشتر هستند. به عبارت ساده‌تر، سرد و ترهای چاق دارای چربی بیشتر و گرم و ترهای چاق دارای عضله‌های بیشتری هستند.
به این ترتیب، می‌توان این‌طور گروه‌بندی کرد که خانم‌های چاق معمولاً در گروه افرادی با مزاج سرد و تر قرار می‌گیرند و آقایان چاق در گروه افرادی با مزاج گرم و تر”.
این‌ها بخشی از گفته‌های دکتر محمد فصیحی دستجردی، متخصص عفونی و محقق طب سنتی درباره تأثیر مزاج افراد بر چاقی یا لاغری آنها بود. در ادامه در گفت‌وگو با ایشان، بیشتر به تأثیر مزاج‌ها بر بهبود روند لاغری یا چاقی افراد می‌پردازیم.
رژیم لاغری مزاج‌ها
دنبال کردن رژیم لاغری مزاج‌ها براساس هر یک از طبایع علاوه بر ساده‌تر و موثرتر کردن روند کاهش وزن به حفظ تعادل بدن و بهبود شرایط کلی آن کمک می‌کند. براساس طب سنتی، افراد مختلف بر حسب نوع مزاج خود به چهار گروه عمده تقسیم می‌شوند:
- مزاج بلغمی با طبع سرد و مرطوب (تر)
- مزاج دموی با طبع گرم و مرطوب (تر)
- مزاج صفراوی با طبع گرم و خشک
- مزاج سوداوی یا طبع سرد و خشک
ویژگی‌های افراد بلغمی مزاج
برای آشنایی با رژیم لاغری مزاج بلغمی بهتر است ابتدا با ویژگی‌های افراد بلغمی مزاج آشنا شوید. این افراد عمدتا از بدن‌هایی درشت و نسبتا چاق و پوستی سفید برخوردار بوده و کاهش وزن آنها به مراتب دشوارتر از سایر گروه‌ها است.
افراد دارای طبع سرد و مرطوب معمولا تمایل چندانی به نوشیدن آب و مصرف میوه‌ها و سبزیجات ندارند و بیشتر از نوشیدنی‌های صنعتی حاوی قند اضافی و مواد گوشتی و حیوانی بهره می‌برند. این امر، آنها را در معرض چاقی و ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها قرار می‌دهد. افراد بلغمی مزاج غالبا در گرمای تابستان هم احساس سرما کرده و حالت‌هایی مشابه آلرژی را تجربه می‌کنند.
رژیم غذایی مزاج بلغمی
رژیم غذایی مزاج بلغمی از انواع رژیم لاغری مزاج‌ها بوده و باید ترکیبی از چربی‌های اشباع نشده، میوه‌ها و سبزیجات، نوشیدنی‌ها و خوراکی‌های فاقد قند اضافی و ورزش باشد. پیاده‌روی، تمرینات کششی و دراز و نشست از بهترین فعالیت‌های فیزیکی برای این افراد به حساب می‌آیند. از عمده‌ترین دستورالعمل‌های غذایی مناسب برای افراد بلغمی مزاج می‌توان موارد زیر را نام برد:
- حذف چربی‌های اشباع شده و حیوانی
- مصرف چربی‌های اشباع نشده با منشا گیاهی
- حذف مواد حاوی قند اضافی
- مصرف سبزیجات و میوه‌های شیرین
- کاهش استفاده از فرآورده‌های گوشتی
- کاهش مصرف ترشی‌جات (شامل انواع ترشی و همچنین، میوه‌های ترش)
- کاهش مصرف میوه‌ها و خوراکی‌هایی اسیدی یا سرد از قبیل، مرکبات، کیوی، خیار، قارچ، عدس و امثال این‌ها
- مصرف ادویه‌جاتی نظیر هل، دارچین، زنجبیل، زیره، زعفران، زنیان و خردل
شایان ذکر است، این افراد به هیچ عنوان نباید وعده شام را از برنامه غذایی خود حذف کنند. از دیگر راه‌کارهای موثر برای کاهش وزن افراد بلغمی مزاج می‌توان موارد زیر را نام برد:
- تنظیم برنامه خواب و استراحت از ساعات آغازین شب تا سپیده صبح
- انجام منظم فعالیت‌های ورزشی
- صرف صبحانه کامل
- کاهش حجم وعده ناهار
- صرف عصرانه
- صرف شام در ساعات ابتدایی شب
ویژگی‌های افراد دموی مزاج
افراد دموی مزاج با طبع گرم و مرطوب به طور عمده دارای پوستی گلگون و اندامی نسبتا درشت و عضلانی بوده و به اصطلاح، استعداد چاقی دارند. این افراد عموما دارای انرژی بالایی هستند. این افراد از اشتهایی خوب و توان گوارشی بالایی برخوردار هستند. طبع گرم و مرطوب این افراد، آنها را به مصرف اغذیه‌های ترش مزه با طبع سرد هدایت می‌کند.
رژیم لاغری مزاج دموی
رژیم لاغری مزاج دموی باید ترکیبی از غذاهایی باشد که طبع آنها خنک تلقی می‌شود. از این میان، می‌توان به انواع خوراکی‌های ترش مزه نظیر انواع مرکبات، آلوها، زرشک و انار اشاره کرد. از عمده‌ترین دستورالعمل‌های رژیم لاغری مزاج‌های دموی می‌توان موارد زیر را نام برد:
- نوشیدن روزانه ۶ لیوان آب خنک
- استفاده از انواع میوه‌ها و سبزیجات تازه
- مصرف غذاهای ساده و کم حجم
- مصرف مقادیر مساوی میوه‌جات، سبزیجات، حبوبات، لبنیات و گوشت
- مصرف چربی‌های اشباع نشده گیاهی نظیر روغن زیتون
- حذف غذاهای پر چرب و سرخ شده
- حذف شیرینی‌جات و خوراکی‌های حاوی قند اضافی
- کاهش مصرف کربوهیدرات‌ها
- حذف خوراکی‌های فرآوری شده
- کاهش یا حذف مصرف ادویه‌جاتی نظیر دارچین و هل
- افزایش مصرف مواد غذایی با فیبر بالا
- انجام منظم تمرینات ورزشی و پیاده‌روی
ویژگی‌های افراد صفراوی مزاج
افراد صفراوی مزاج با طبع گرم و خشک عمدتا پوستی گندمی دارند. به واسطه چربی‌سوزی ناشی از صفرا، این افراد غالبا اندامی نسبتا لاغر و عضلانی داشته و دارای قامتی بلند، استخوان‌بندی درشت و مفاصلی برجسته هستند. افراد صفراوی مزاج معمولا تحمل گرما را ندارند، کم اشتها هستند و دستگاه گوارش آنها قدرتمند است. با این حال، در صورت افزایش وزن، چربی در بالاتنه این افراد تجمع خواهد کرد. افراد دارای طبع گرم و خشک عموما کم‌خواب هستند.
رژیم لاغری مزاج صفراوی
رژیم غذایی مزاج صفراوی هم درست مانند مزاج دموی باید بر مصرف غذاهایی مبتنی باشد که از طبع خنکی برخوردار هستند. از این میان، می‌توان به انواع خوراکی‌های اسیدی نظیر انواع مرکبات، آلوها، زرشک، تمبرهندی، انار و همچنین، خوراکی‌هایی نظیر هندوانه، خیار و کدو اشاره کرد. از عمده‌ترین دستورالعمل‌های رژیم لاغری مزاج‌های صفراوی می‌توان موارد زیر را نام برد:
- مصرف چربی‌های اشباع نشده طبیعی نظیر روغن زیتون و روغن کنجد
- مصرف سبزیجات بخارپز نظیر سیب‌زمینی، کدو، بامیه، کدو حلوایی، نخود سبز، قارچ و پیاز
- مصرف حبوباتی نظیر ماش و عدس
- مصرف آجیل خام
- حذف چربی‌های اشباع شده
- حذف خوراکی‌های فریز شده
- حذف مواد غذایی فرآوری شده
- حذف ماکارونی و انواع رشته‌ها
- حذف مواد غذایی حاوی قند اضافی
- حذف خوراکی‌های حاوی نمک اضافی
- حذف گوشت قرمز
شایان ذکر است، مصرف نوشیدنی‌هایی نظیر چای و قهوه و میوه‌هایی نظیر موز، خربزه، طالبی و آناناس برای افراد صفراوی مزاج مضر است. به علاوه، به این افراد توصیه می‌شود تا جای ممکن از ریزه‌خواری اجتناب کنند.
منبع: بلدشیم
